De dimensies voor de Verkiezing Beste Overheidsinnovatie van het Jaar 2023

In deze roerige tijden zijn innovaties nodig om goed in te spelen op complexe uitdagingen. Een échte innovatie maakt impact. Dit doet ze door middel van haar werkzaamheid, publieke meerwaarde en inspirerende werking. Het is meer dan alleen een verbetering, het is een echte vernieuwing. Innovaties zijn te vinden in een groot aantal categorieën. Er zijn sociale, technologische, digitale, bestuurlijke en organisatorische innovaties. Ze doen zich voor in producten, diensten, voorzieningen, communicatie en processen. Ze bestaan binnen organisaties, maar ook tussen organisaties. Kortom, een enorm veelzijdige context waarin innovaties tot stand komen. Bij de Verkiezing Beste Overheidsinnovatie van het Jaar 2023 is de jury, onder leiding van juryvoorzitter Jan van Zanen, op zoek naar innovaties die het verschil maken. 

Hieronder beschrijven we de kenmerken van een overheidsinnovatie, en formuleren we vervolgens een drietal dimensies, die de basis vormen van de beoordeling door de jury. Elke organisatie die zich wenst te nomineren wordt uitgedaagd om deze dimensies uitgewerkt en onderbouwd aan te leveren. Deze leidraad is opgesteld in samenwerking met de Vereniging voor Bestuurskunde (VB).

Kenmerken van overheidsinnovatie 

Een overheidsinnovatie… 
1) … is een échte innovatie. Het is meer dan een graduele, marginale of weinig betekenisvolle verbetering van een bestaand proces/product/dienst, of een schitterende uitvinding die helemaal niet wordt toegepast; 

2) … kan komen van één persoon, maar ook van een grote groep mensen van verschillende organisaties, en alles daartussenin;

3) … gaat altijd over toegevoegde publieke waarde; uiteindelijk gaat het om maatschappelijk resultaat en worden we er als collectief of als samenleving – direct of indirect – beter van; 

4) … kan breed worden opgevat en kan verschillende verschijningsvormen hebben op verschillende niveaus in het publieke domein. Het kan om een product, dienst of voorziening gaan, een platform, een toepassing van een disruptieve technologie, een revolutionair proces, een baanbrekende aanpak of strategie, of een sociale, digitale, organisatorische, bestuurlijke of sociale innovatie;

5) … heeft zich bewezen: er is voldoende bewijs te geven voor de positieve werking (bv. in de vorm van evaluaties door eindgebruikers, kwalitatieve en/of kwantitatieve effectrapporten, expertoordelen, rankings, etc.);

6) … wordt (h)erkend en ervaren door burgers, bij voorkeur zo direct mogelijk; 

7) … is door anderen over te nemen, schaalbaar of anderszins elders te benutten binnen het publieke domein;

8) … is een inspiratie voor anderen.

Op basis van bovenstaande kenmerken komen we tot de volgende drie dimensies: 

Dimensie I: Een schitterende vernieuwing die werkt
De innovatie als zodanig is zichtbaar, tastbaar, en indrukwekkend. Daarnaast werkt de innovatie en wordt het door anderen (h)erkend. De buitenwereld ervaart de positieve effecten van de innovatie. Het is duidelijk wat de werkzame ingrediënten zijn, die de innovatie ook daadwerkelijk tot een succes maken. Daar is bewijs voor.

Criterium 1: Zichtbaarheid 

Criterium 2: (H)erkenning door anderen 

Criterium 3: Bewezen werkzaamheid 

Dimensie II: Publieke meerwaarde
De innovatie genereert maatschappelijke waarde (positieve maatschappelijke outcome) sociaal, technologisch, politiek, financieel-economisch, ecologisch, juridisch, ethisch demografisch. Het draagt direct of indirect bij aan de oplossing van een maatschappelijke opgave. Daarnaast versterkt het de uitvoering en de dienstverlening aan burgers en bedrijven en neemt het knellende mechanismen weg, voor bijvoorbeeld de uitvoering.

Criterium 4: Oplossingsgericht 

Criterium 5: Maatschappelijk nut 

Criterium 6: Versterkt de uitvoering en de dienstverlening aan burgers en bedrijven

Criterium 7: Neemt knellende mechanismen weg

Dimensie III: Inspirerende werking
De innovatie is aansprekend en inspirerend voor anderen en toont lef. De gehele innovatie, of bepaalde elementen ervan, kan worden opgeschaald en/of kan op andere plaatsen in het publieke domein worden toegepast, of is reeds opgeschaald en/of op andere plaatsen toegepast.

Criterium 8: Bredere toepasbaarheid/schaalbaarheid 

Criterium 9: Inspirerend

Criterium 10: Toont lef